Kadınlarda Saç Dökülmesi ve Kellik

Saç dökülmesi ve kellik sadece erkeklerde görülür diye düşünülmekle beraber çok sayıda kadın da bu dertten yakınmaktadır. Kırk yaşını geçmiş kadınların %40’ında gözle görülecek şekilde belirgin saç dökülmesi vardır.
Bu kadar yüksek oranda görülmesine karşın ne yazık ki hem toplumca hem de birçok sağlık adamınca sorun görmezden gelinmekte ve hastalara yaşamlarını tehdit etmeyen bu duruma alışmaları önerilmektedir. Fakat saç kaybı erkeklere göre kadınlarda daha ağır travma yaratmakta, kendilerine güvenleri sarsılmaktadır. Duygusal iniş çıkışlar ve kendini çekici hissetmeme ciddi hastalıklar kadar yıkıma sebep olabilmektedir.


Kadında ve erkekte olan saç dökülmelerinin ortak bir tarafı vardır; her iki cinstede eğer saç dökülmesi varsa mutlaka altta yatan tıbbi bir neden vardır. Bu sebep genlerde saçların erken dökülmesinin yazılması kadar basit yada karmaşık bir hastalığın yan belirtisi olması kadar çetrefil olabilir.
Stres, hamilelik, ilaçlar yada bazı hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan kellik, söz konusu durumun düzelmesi üzerine kısa zamanda kendiliğinden iyileşip saçlar eski formuna kavuşur.
Kadın tipi saç dökülmesini birkaç başlık altında toplamak mümkündür;

Erkek tipi kellik:

Androjene bağlı erkek tipi kellikten muzdarip olan kadınların büyük çoğunluğunda kafadaki tüm saçlarda genel bir azalma vardır. Bazı kadınlarda ise buna ek olarak aynı erkeklerdeki gibi alında açılma da söz konusudur.
Bu tip kellikte kadınlarda normal şartlar altında çok az bulunan erkeklik hormonları rol oynar. Aynı erkeklerde olduğu gibi androjenler kıl köklerinin zayıflamasına sebep olur. Kalıtım hastalıkta önemli rol oynamaktadır.

Strese Bağlı Saç Dökülmesi (Telojen Efluviyum):

Bedensel yada ruhsal sıkıntılar saç dökülmesine sebep olabilir. Doğum, kötü beslenme, ciddi enfeksiyon hastalıkları, büyük ameliyat yada ciddi ruhsal sıkıntıyı takip eden altı hafta ile üç ay içerisinde tüm saç telleri hep birlikte kolaylıkla dökülebilecekleri dinlenme (telojen) safhasına geçerler. Bu gibi hallerde saçlar avuç avuç dökülüp ele gelebilir. Sebep olan olay ortadan kalkınca tam iyileşme gerçekleşir. Buna karşın gerçek bir sebep tespit edilemeden sıkıntıları yıllar boyu süren kadınlarda vardır.

İlaca Bağlı Saç Dökülmesi (Anajen Efluviyum):

Radyasyona maruz kalmaya yada kemoterapiye bağlı olarak ortaya çıkan saç dökülmesine bu ad verilir. Sözünü ettiğim sebepler kıl kökündeki hücrelerin bölünerek çoğalmasını bozar ve bunun sonucu olarak saçların %90’ı kırılarak dökülür.

Kısmi Saç Dökülmesi (Alopesi Areata):

İnsanın kendi bağışıklık sisteminin yine kendi kıllarının köküne saldırıp tahrip etmesi ile ortaya çıkar. Birden gelişebilen belirtiler sonucu genellikle birkaç santim çapında tamamen kılsız alanlar belirir. Kadınların %70’i tedavi görsünler yada görmesinler iki yıl içerisinde eski hallerine döner. İrsi geçişin önemli olduğu düşünülmektedir.

Kopmaya Bağlı Saç Dökülmesi:

Saçlar sıkı örme, at kuyruğu yapma gibi nedenlerle uğradıkları travmalar sonucu koparak dökülürler. Eğer olay yeterince erken fark edilip vazgeçilirse saçlar tekrar uzar.

Androjenik saç dökülmesi denilen ve erkeklik hormonlarına bağlı saç dökülmesi tipinde rol oynayan testosteron diye düşünülürken bugün asıl işi yapanın testosteronun farklılaşmış şekli olan dihidrotestosteron (DHT) olduğu görülmüştür. DHT tabir uygunsa kafadaki kıl köklerinin düşmanıdır ve doğrudan onları yok etmek için saldırır. Kadın bedeninde çok az bulunmakla birlikte bu eser miktar bile hassas kadınlarda saç dökülmelerine sebep olmaktadır. Kıl köklerine bağlanıp onları büzüştüren DHT sağlıklı saçın büyümesine izin vermez.

Sadece erkeklik hormonlarının yükselmesi değil, onların karşıtları gibi çalışan kadınlık hormonlarının da düşmesi hassas dengeler üzerine oturmuş hormon ahenginin bozulmasına sebep olacağı için saç dökülmesini tetikler. Bunların tanında tiroit hormon seviyesindeki düşmeler, hamilelik, ağır hastalıklar da saçların gelişme evrelerini etkilerler.

Değişik oranlarda hormon içeren doğum kontrol haplarının, cilt altına yerleştirilen gebeliği engelleyici implantların, yine aynı amaçla kullanılan depo hormon enjeksiyonlarının ve cilde yapıştırılan bantların da saç dökülmesini tetiklediğini düşünenlerde vardır.

Erkeklerdeki saç dökülmesinin sebebi %90 oranında ırsidir. Bu nedenle erkekte altta yatan başka bir sebep var mı diye bakmanın fazla anlamı yoktur. Buna karşın kadınlardaki saç dökülmesi daha çetrefil ve çok sebepli olabildiği için aşağıda sayacağım tetkiklerden bazılarını yada hepsini zaman zaman yapmak gerekebilir. Kadınlarda genellikle tanı eleme usulü ile konulur. Sebebin ne olduğunu anlamaya yardımcı olan bu testler;

•Bazı hormonların seviyelerinin tespiti
•Kan demirinin ölçülmesi
•Tiroit bezinin görev yapıp yapmadığının belirlenmesi
•Tam kan sayımı
•Kronik enfeksiyonların taranması
•Gerekirse kafa derisi biyopsisi
•Ve çeşitli yöntemlerle saç telinin vasfının incelenmesidir.

Kadınlarda saç dökülmesi tedavisindeki en önemli aşama sebebin belirlenmesidir. Yukarıdaki tetkikler ve klinik değerlendirmenin ışığında varılan tanıya göre tedavi planlanır.
Tedavinin ilaçla olan kısmını ağızdan alınanlar ve saça uygulananlar diye iki ana guruba ayırmak mümkündür.
Konu kadınlardaki saç dökülmesinin ilaçla tedavisine gelince iş çetrefil hale gelmektedir. Çoğu ilaç kadınlardaki saç dökülmelerinde bir miktar fayda sağlamakla birlikte daha çok doğrudan saçlı deriye uygulanan losyon tipi ilaçlar tercih edilmektedir.
Kadınlardaki erkeklik hormonlarına bağlı androjenik saç dökülmelerinin tedavisinde öncelikle problemin vücuttaki hormonun fazlalığından mı yada bu hormona aşırı duyarlılıktan mı kaynaklandığını tespit etmek gerekir. Aşağıda anlatılacak tedavilerden sadece bir tanesi saç dökülmesi tedavisinde yetkili kurumlarca onaylanmıştır. Diğerlerinin faydaları kişiden kişiye değişmekte olup küçük gruplara yada kişisel gözlemlere dayanmaktadır.

Minoksidil:

İlk olarak yüksek tansiyon tedavisinde tablet olarak kullanılmıştır. Bu sırada birçok hastada yan etki olarak aşırı kıllanma gözlenmiştir. Yapılan daha ileri araştırmalar, minoksidil losyon olarak doğrudan saça uygulandığında saçların tekrar çıkmasına yardım ettiğini ortaya koymuştur. Bu ilaç kadınlarda erkeklere göre daha etkilidir.

Erkeklik Hormonlarının Etkisini Azaltan İlaçlar:

•Spironolakton: Aslında idrar söktürücü ve ödem giderici bir ilaçtır. Yüksek tansiyon tedavisinde de kullanılır. Saç dökülmesini hem börek üstü bezlerden ve yumurtalıklardan androjen yapımını azaltarak hem de onların etki edecekleri yerlere bağlanmasını önleyerek iş görürler.

•Simetidin: Aslında ülser ilacıdır. Aynı zamanda erkeklik hormonlarının saç köklerine bağlanmasını oldukça etkili şekilde engeller. Etkili olabilmesi için yüksek dozlar gerektiğinden erkekler için uygun değildir; çünkü bu dozlarda kadın seks karakterlerinin belirginleşmesine yol açabilir.

Siproteron asetat: Erkeklerdeki aşırı seks dürtüsünü bastırmak ve kadınlardaki yoğun kıllanmayı engellemek için kullanılan bir ilaçtır. Zaman zaman kadılardaki erkek tipi saç dökülmesinde kullanılmakla beraber istenmeyen ve uzun süreli yan etkileri nedeni ile kullanımı sınırlıdır.

Doğum Kontrol Hapları:

Yumurtalıklarda yapılan erkeklik hormonlarını azalttıkları için saç dökülmesinin kontrolünde faydalı olabilir. Fakat hastaların doğum kontrol hapı kullanmaya uygun olup olmadığı dikkate alınmalıdır.

Finasterid:

Erkeklik hormonunun saç dökülmesinde etkili şekline dönüşmesini engeller. Özellikle erkeklerdeki saç dökülmesinde etkilidir ve bu etkisinden dolayı FDA onayı almıştır; kadınlarda da bir miktar faydası vardır. Bu ilacı alan kadınların hamile kalmamaları gerekir.

KADINLARDA SAÇ EKİMİ

Saç ekimi bir çok erkek için bir umut ışığı olurken ne yazık ki kadınlar için bu böyle değildir. Çok az kadın bu iş için uygundur. Erkeklerde saç dökülmesi genellikle tepeden olup yanlar ve arka sağlam kalırken, kadınlarda saç kaybı yaygıdır ve her tarafta eşittir. Dolayısı ile kadınlarda dökülen yerlere ekmek için sağlam alanlar bulmak sorun olmaktadır. Kadınların sadece %2-5’i saç ekimi için uygun adaylardır.. Bunlar;
•Koparmaya yada çekmeye bağlı hormonal olmayan nedenlerle saçı dökülen kadınlar
•Daha önce benzer bir saç ekimi geçirmiş ve ne olup bittiğini bilen kadınlar
•Tepe açılması yada alındaki saç çizgisinin geriye kayması gibi erkek tipi saç dökülmesi olup geri kalan alanları sağlam olanlar
•Yanık yada kaza gibi nedenlerle saçlarını kaybedenler
Kadınlardaki saç dökülmesi gibi sık görülen ama nedense göz ardı edilen bir konuda şu yazdıklarımın biraz olsun faydası dokunmuştur umarım. Sağlıkla kalın